Ewakuacja więźniów KL Stutthof drogą morską
Rozkaz Reichsführera SS Heinricha Himmlera, szefa Policji i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, odpowiedzialnego za funkcjonowanie obozów koncentracyjnych wydany 14 kwietnia 1945 r. do komendantów o ewakuacji więźniów w taki sposób, aby żaden nie wpadł żywy w ręce wroga, spowodował organizację ewakuacji drogą morską ostatnich pozostających przy życiu więźniów przebywających w obozie macierzystym KL Stutthof. Esesmani ewakuowali drogą morską ok.5 000 więźniów, łącznie z więźniami podobozu w Gdyni. Rejs Śmierci przeżyło ok. 2 500 osób. Dla większości zmarłych więźniów miejscem wiecznego spoczynku stał się Bałtyk. Zmarli po rejsie śmierci byli chowani w Niemczech, Danii i Szwecji.
„Chorych przeznaczonych do utopienia rozbierano do naga, wyciągano na pokład i chociaż czepiali się wszystkimi siłami desek i rąk oprawców oraz błagali o litość, odrywano ich przemocą i z rozmachem rzucano do morza. Niestety pływali jeszcze jakiś czas na powierzchni”. Fragment listu więźnia KL Stutthof Wincentego Siąkowskiego do Biura do Spraw Zbrodni Wojennych w Londynie.[ Z opracowania prof. E. Grot]
Autorką książki "Ewakuacja morska więźniów KL Stutthof przez Rugię do Danii w 1945r", zarazem autorką wystawy w ramach naszego projektu, dofinansowanego przez Starostwo Nowodworskie oraz Polsko-Niemiecką Współpracę Młodzieży, jest Pani Elżbieta Grot.
W swej długoletniej pracy jako kustosz i Kierownik Działu Naukowego Muzeum Stutthof, wiele miejsca i serca poświęciła ewakuacji Obozu Stutthof i jej ofiarom, opisanym przez autorkę w książkach "Jeśli ludzie zamilkną głazy wołać będą. Upamiętnienia marszu śmierci na Ziemi Kaszubskiej", czy "Śladami marszu śmierci więźniów KL Stutthof", in. Jako jedyna dokumentowała i opisywała historię ewakuacji drogą morską. Za krzewienie pamięci o ofiarach pomordowanych w czasie II wojny światowej została wielokrotnie odznaczona. W ostatnich latach nasze Stowarzyszenie korzystało wielokrotnie z wiedzy Pani Grot przy realizacji projektów poświęconych Piaśnicy i zasłużonym, którzy tam zginęli.
W 25 maja 2022 roku Elżbieta Grot uhonorowana została tytułem "Zasłużona w historii Miasta Gdańska" nadanym przez Stowarzyszenie "Nasz Gdańsk" i Muzeum Miasta Gdańska w czasie uroczystości w gdańskim ratuszu. Podczas obchodów 81. rocznicy pierwszego transportu więźniów do obozu Stutthof, odznaczona została Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, przyznanym postanowieniem Prezydenta RP.